thích nói nhảm

nếu như suốt cả đời dạy học mà chỉ có 1 người đậu Trạng Nguyên và vài người đậu tiến sĩ thì có thể xem là may mắn, nhưng trường hợp của thầy Trần Ích Phát có tới mấy học trò đậu Trạng Nguyên và cả chục học trò đỗ cao thì có thể nói là quá tài giỏi, đúng nghĩa của câu " Danh sư xuất cao đồ " ( câu này thường hay nghe nói trong các bộ phim kiếm hiệp của Hong Kong trước đây ) . Cần lưu ý là trong hơn 700 năm khoa cử của triều đình phong kiến Việt Nam thì chỉ có chừng 50 người đỗ Trạng Nguyên, tức là trung bình 14 năm mới có 1 người đậu ...... thật khó khăn và hiếm hoi biết chừng nào  !!  

so với bây giờ cho dù làm bất cứ cái gì thì năm nào cũng đều có giải và giải 1 liên tục thì mới thấy chất lượng và tiêu chuẩn khác xa nhau đến cỡ nào : ngày xưa nếu đã đỗ đầu thì chắc chắn là tài giỏi ( thậm chí xuất sắc !! ) , còn bây giờ hằng năm đều có người đỗ đầu nhưng có giỏi không hay cũng chỉ kha khá tầm tầm bậc trung thì không biết được. Tuy không đỗ cao và không làm quan nhưng có lẽ biết là chỉ phù hợp với nghề dạy học mà Trần Ích Phát đã từ quan về quê dạy học và đã thành công rực rỡ. Đây cũng là 1 bài học tham khảo dành cho những ai muốn làm việc gì đó dù lớn dù nhỏ nhưng nếu như không phù hợp thì sẽ khó thành công với nghề nghiệp mà mình đã chọn vậy.



Thầy giáo có nhiều học trò đỗ trạng nguyên, bảng nhãn nhất lịch sử .


( Zing )


Thầy Trần Ích Phát có 3 học trò đỗ trạng nguyên, 4 bảng nhãn, 10 thám hoa và nhiều người khác đỗ tiến sĩ. Ông được cho là thầy giáo có nhiều học trò đỗ đại khoa nhất trong lịch sử.

Theo sách Đại Nam nhất thống chí, thầy Trần Ích Phát ( chưa rõ năm sinh, năm mất ) quê ở làng Triều Dương, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Ông được cho rằng thọ tới 100 tuổi.


67 học trò đỗ đại khoa

Năm 15 tuổi, ông đọc nhiều sách về thi ca, kinh nghĩa ..... , nổi tiếng văn chương trong thiên hạ. Dưới thời vua Lê Nhân Tông ( 1443 - 1453 ), ông thi Hương và đỗ giải nguyên ( đỗ đầu ). Sau này ông không ra làm quan mà về quê mở trường dạy học. Theo tài liệu để lại, thầy Trần Ích Phát có tới 67 học trò đỗ đại khoa từ tiến sĩ trở lên. Tính riêng bậc tam khôi ( trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa ) thì thầy có 17 học trò đỗ đạt ( 3 trạng nguyên, 4 bảng nhãn và 10 thám hoa ).

Theo thống kê, tính từ khoa thi đầu tiên triều đình định ra tam khôi cho đến khoa thi cuối cùng lấy trạng nguyên ( 1736 ), nước ta chỉ có 50 người đỗ trạng. Riêng thời vua Lê Thánh Tông trị vì ( 1460 - 1497 ), cả nước có 9 trạng nguyên, 10 bảng nhãn, 10 thám hoa, 146 hoàng giáp, 136 tiến sĩ trong đó 3 học trò của thầy Phát đỗ trạng nguyên, 4 bảng nhãn, 6 thám hoa, 10 hoàng giáp và 51 tiến sĩ.

3 học trò đỗ trạng nguyên là Vũ Kiệt ( 1472 ), Trần Sùng Dĩnh ( 1487 ) và Nghiêm Hoản ( 1496 ). Riêng ở 2 khoa thi đình năm Hồng Đức thứ 18 và 27 đời vua Lê Thánh Tông, tất cả bảng tam khôi đều là học trò của thầy Phát. Cụ thể khoa thi năm 1487 triều Lê Thánh Tông, ngoài Trần Sùng Dĩnh chiếm trạng nguyên thì người đứng thứ hai là bảng nhãn Nguyễn Đức Huấn và thứ ba là thám hoa Thân Cảnh Vân. Đến khoa thi năm Bính Thìn cũng dưới triều vua Lê Thánh Tông ( 1496 ), Nghiêm Hoản đỗ trạng nguyên, Nguyễn Huân đỗ bảng nhãn và Đinh Lưu Kim đỗ thám hoa. Tất cả đều là học trò của thầy Phát.

Các học trò của thầy Phát chiếm bảng vàng khi tuổi đời còn rất trẻ : Vũ Kiệt đỗ trạng nguyên năm 21 tuổi, Trần Sùng Dĩnh đỗ trạng nguyên năm 23 tuổi, Nguyễn Huân đỗ bảng nhãn năm 21 tuổi, Đinh Lưu Kim đỗ thám hoa khi mới 18 tuổi, Thân Cảnh Vân đỗ thám hoa năm 25 tuổi ..... Nhiều bài thi của học trò thầy Phát đã trở thành áng văn trị nước bất hủ được lưu lại đến nay, tiêu biểu trong số đó phải kể đến bài thi Đình về “ Đế vương trị thiên hạ ” của trạng nguyên Vũ Kiệt.

Theo sách Văn hiến Kinh Bắc, bài thi của Vũ Kiệt đã viện dẫn hài hòa những sách vở kinh điển, sử dụng tư duy sáng tạo để làm bài nghị luận sắc sảo, lời văn lưu loát, bài viết rất dài. Khi chấm, vua Lê Thánh Tông và các khảo quan đều rất hài lòng. Trong bài văn của mình, Vũ Kiệt đề cấp rất nhiều vấn đề như giáo dục, chống tham nhũng ..... ở lĩnh vực nào, ông cũng cho thấy trí tuệ uyên bác của bậc túc nho.


Dạy đạo làm người

Không chỉ dạy về kiến thức, thầy Trần Ích Phát còn rất thành công trong việc dạy đạo làm người cho học trò. Học trò của ông sau khi đỗ đạt đã trở thành những bề tôi nổi tiếng chính trực. Một số người đảm đương chức vụ cao nhất trong bộ máy nhà nước đương thời, là cánh tay đắc lực giúp nhà vua chấn hưng và đưa nước nhà đến giai đoạn cực thịnh.

Trạng nguyên Vũ Kiệt trở thành bậc hiền tài đức độ. Trạng nguyên Trần Sùng Dĩnh, bảng nhãn Nguyễn Huân, Nguyễn Đức Huấn, thám hoa Lê Ninh đều làm quan đến thượng thư. Trong số 28 ngôi sao ( Nhị thập bát tú ) của hội Tao Đàn do vua Lê Thánh Tông sáng lập và làm chủ ( gồm những vị đại khoa tài giỏi văn chương ), một số học trò của thầy Phát cũng có mặt như trạng nguyên Trần Sùng Dĩnh, thám hoa Nguyễn Đức Huấn, thám hoa Lưu Ngạn Thu.

Trí tuệ và đức độ của thầy không chỉ khiến người đời khâm phục, học trò trong và ngoài tỉnh kéo tới học rất đông mà ngay tại kinh thành, từ khi còn là hoàng tử, vua Lê Thánh Tông đã biết tiếng và đem lòng quý trọng. Sau khi lên ngôi vua, chứng kiến sự nghiệp dạy học thành công của thầy Trần Ích Phát, nhà vua đã đặc cách phong thầy ngang với các bậc đỗ đại khoa cho dù thầy chỉ đỗ giải nguyên ở kỳ thi Hương.